gemoesteerd esdoorn

Op de jaarlijkse nationale houtveiling heb ik vier dure gemoesteerde esdoorns gekocht..
Niemand durfde dat aan, want met dergelijke bomen zijn in Nederland altijd talloze problemen. Een esdoorn is namelijk niet zonder reden gemoesteerd.
Een boom is gemoesteerd als hij overal op de stam twijgjes heeft en dus in het hout overal kleine noestjes heeft. Zulk hout wordt vaak ten onrechte "wortelhout" genoemd" Het heet ook wel genoest esdoorn en in het Engels worden de noestjes "Bird's eyes" genoemd. De suikeresdoorn heet dan bird's eyes maple. Die oogjes krijgt de boom alleen bij zware mishandeling gevolgd door hormonale afwijkingen en bacteri?le infecties, waardoor hij van buiten bossige twijgjes en van binnen gemoesteerd hout ontwikkelt. Voor hetzelfde geld kan de boom van binnen volledig rot zijn. Meestal zijn alleen wat bobbeld wortelhout, maar nu bleek tot onze vreugde de stammen door en door gemoesterd zodat er maten van konden worden gezaagd die in de handel niet voorkomen. Schitterend hout met vele gezichten. Op de foto beneden blijkt overigens hoe kleine delen waardevol verwerkt plegen te worden. Een werkelijk sierlijk en kostbaar mesheft gemaakt van mijn genoest esdoorn.

Een boom stikvol met waterloten en bulten die heeft gegarandeerd levenslang problemen gehad. Meestal heeft zij vol gehangen met vogelhokjes, is omwikkeld geweest met prikkeldraad, met boombanden, overmatig gesnoeid, plotseling alleen gezet... noem maar op. Bovendien worden dergelijk parkbomen vaak op willekeurige momenten geveld, op zijn ergst in de voorzomer. Ze hebben daarna te lang gelegen en zijn in een te late opwelling nog naar de veiling gebracht.
Wel, dat was te zien, de uiteinden van ook deze stammen suikeresdoorn waren al verweerd, beschimmeld en met wat korstmossen bezet. Het was beslist een riskante gok. Niet goed, geld weg! Geld van aankoop, duur transport, zagerij en afvoer van het wanprodukt. (Dit was inderdaad het geval met de aankoop van een andere toch veelbelovende boomsoort uit park of tuin op de veiling) Maar ja, zonder doornen geen rozen.

En inderdaad de problemen waren legio. Hoewel de boom niet als ijzerverdacht was aangemerkt in de veilingcatalogus zijn er verschillende grote lintzagen op stukgelopen en hebben we een halve fiets uit de kern gekapt. Met vier man ben ik een hele dag op de zagerij bezig geweest. Het was soms moeilijk om de fleur er in te houden, maar tenslotte blijkt het de moeite waard. Uiteindelijk ontstaan er een aantal weergaloos mooie stukken. Zelfs opa had zoiets in zijn lange loopbaan op de zagerij nog niet eerder gezien. Mooie topstukken gemoesteerd esdoorn voor elektrische gitaren, topmeubels en fineer.

Zelfs Stradivarius was al lyrisch over de klank van suikeresdoorn voor delen van zijn violen. Gewone esdoorn is te hard, heeft een schelle klank. Suikeresdoorn is zachter en gemoesteerd esdoorn heeft een verzachtende structuur, waardoor de klank vol en warm klinkt. Dit hout combineert beide voortreffelijke eigenschappen en is visueel een hoogtepunt.

Veel mis, maar tenslotte mooie brede platen, tegen een flinke kostprijs dat wel. Daardoor begrijp ik nu ook de prijs van dergelijk hout bij de fijnhouthandels en het feit dat dergelijke delen per stuk geprijsd worden. De kosten zijn ook nog niet afgelopen. Vanaf nu een jaar lang een zorgvuldig proces van drogen, selecteren en verkopen naar de juiste vrouw of man. Ook dat voegt kwaliteit toe. Exclusief ca. E. 5000 per kuub, het blijft liefdewerk.

Hieronder een fotoreportage van het hele proces. Omdat het nogal donker was in de zagerij en de schaduwstand van het fototoestel valse kleuren geeft is het melkwitte hout op de foto's vaak gelig. De foto hieronder geeft de echte kleur na het zagen redelijk weer. De foto van de grote knoest die ik hieronder tot brochure-omslag of visitekaartje heb verwerkt ook.

E?n van de vier stammen wordt in duims dikke planken van 22 cm breed gezaagd. De overige alleen in platen van 27 en 50 mm dik. Eerst wordt de interessante bobbel er af gezaagd en daarna wordt de stam gevierkant om er dikke platen voor het plankenzagen af te halen. Op de 2e foto kunt u zien, dat ik de uiteinden eerst met latex geseald heb om droogscheuren te voorkomen. Het begin lijkt mooi, maar dan...
tenslotte: eind goed al goed.

foto onder: let op de knoest rechts en op het schitterende resultaat helemaal onderaan

Maar gaandeweg het zaagproces komen we steeds meer ellende tegen. De boom was niet als ijzerverdacht aangemerkt, maar al snel duidt een jankend kermen van de stuklopende lintzaag op de aanwezigheid van zwaar ijzerwerk. Na eindeloos zagen en hakken tot aan het hart van de boom lijkt het wel of na het planten al een fiets tegen de boom is gezet en nooit meer weggehaald. Als dan tenslotte de reflectoren en beugels op diverse plaatsen zijn uitgehakt blijken er nog talloze dikke schroeven en spijkers her en der uit te kappen. Nog twee maal moet een dure zaag vervangen worden ondanks een intensief gebruik van de metaaldetector.

En onder..., dat is geen voorbijzwemmende haai. Nee, het is het begin van een stalen band wordt gevonden in het stamdeel dat oorspronkelijk onderaan zat. Als de nekband van een Surinaamse negerslaaf heeft het knellende staal deze boom gekweld en aangezet tot overvloedige aanstroom van waterloten als de tranenvloed van een gemartelde slavin.

Haar innerlijke schoonheid ongeknakt.

Ook van nature zaten er natuurlijk wel meer fouten in. Wat van de buitenkant niet te zien was waren ingerotte takeinden die verder rottende waterzakken in de stam hadden gemaakt.

Erg jammer was natuurlijk, dat de boom te lang op een achteraf plek had gelegen voordat de veilingdag aanbrak. Esdoorn en zeker suikeresdoorn is erg gevoelig en begint direct vanaf de zaagsnede te bederven. Het is dus geen noorderlicht wat vanaf de zijkant schijnt, maar oprukkende micro-organismen. Rechts is de esdoorn en links is dat bij een andere soort van de veiling, namelijk plataan. Hoe snel en hoe ver of dat gaat ziet u aan de relatieve maat die de schoen geeft. Als de stam in te korte eindjes gezaagd is houd je niets over.

Maar als de dag dan tenslotte moegestreden is en de helft van het hout al bij het afval ligt, blijft er een indrukwekkend resultaat over. De ultieme schoonheid die hout kan vertonen. Dit laat zich in tal van topstukken verwerken, gitaarbody's, topschrijnwerk etc. Maar ook als decoratief element voor mijn visitekaartje waarvan onder een vingeroefening.

Hieronder ziet u het beeld aan de achterzijde van de knoest. De kleuren van deze foto zijn redelijk waarheidgetrouw.

Dit ultieme beeld leidde direct tot het ontwerp voor een visitekaart of brochure-omslag gemaakt van het esdoorn in combinatie met een fraai Jugendstil element: een fr?le jonkvrouw die een gestileerde boomstam omarmt en daar in overgaat op een wijze die prinses Irene lyrisch zou maken.

Vogelaugen Ahorn bird bird's eye maple genoest esdoorn gemoesteerd esdoorn riegel esdoorn riegel ahorn