Gemoesteerde suikeresdoorn
Op de jaarlijkse nationale houtveiling heb ik vier dure gemoesteerde
esdoorns gekocht..
Niemand durfde dat aan, want met dergelijke bomen zijn in
Nederland altijd talloze problemen. Een esdoorn is namelijk niet zonder
reden gemoesteerd.
Een boom is gemoesteerd als hij overal op de stam twijgjes heeft en dus in
het hout overal kleine noestjes heeft. Zulk hout wordt vaak ten onrechte
"wortelhout" genoemd" Het heet ook wel genoest esdoorn en in het Engels
worden de noestjes "Bird's eyes"
genoemd. De suikeresdoorn heet dan bird's eyes maple. Die oogjes
krijgt de boom alleen bij zware mishandeling gevolgd door hormonale
afwijkingen en bacteri?le infecties, waardoor hij van buiten bossige
twijgjes en van binnen gemoesteerd hout ontwikkelt. Voor hetzelfde geld kan
de boom van binnen volledig rot zijn. Meestal zijn alleen wat bobbeld
wortelhout, maar nu bleek tot onze vreugde de stammen door en door
gemoesterd zodat er maten van konden worden gezaagd die in de handel niet
voorkomen. Schitterend hout met vele gezichten. Op de foto beneden blijkt
overigens hoe kleine delen waardevol verwerkt plegen te worden. Een
werkelijk sierlijk en kostbaar mesheft gemaakt van mijn genoest esdoorn.
Een boom stikvol met waterloten en bulten die heeft gegarandeerd levenslang problemen
gehad. Meestal heeft zij vol gehangen met vogelhokjes, is omwikkeld geweest
met prikkeldraad, met boombanden, overmatig gesnoeid, plotseling alleen
gezet... noem maar op. Bovendien worden dergelijk parkbomen vaak op willekeurige momenten
geveld, op zijn ergst in de voorzomer. Ze hebben daarna te
lang gelegen en zijn in een te late opwelling nog naar de veiling gebracht.
Wel, dat was te zien, de uiteinden van ook deze stammen suikeresdoorn waren al verweerd, beschimmeld en met
wat korstmossen bezet. Het was beslist een riskante gok. Niet goed, geld
weg! Geld
van aankoop, duur transport, zagerij en afvoer van het wanprodukt. (Dit
was inderdaad het geval met de aankoop van een andere toch veelbelovende
boomsoort uit park of tuin op de veiling) Maar ja, zonder doornen geen
rozen.
En inderdaad de problemen waren legio. Hoewel de boom niet als
ijzerverdacht was aangemerkt in de veilingcatalogus zijn er
verschillende grote lintzagen op stukgelopen en hebben we een halve
fiets uit de kern gekapt. Met vier man ben ik een hele dag op de zagerij
bezig geweest. Het was soms moeilijk om de fleur er in te houden, maar
tenslotte blijkt het de moeite waard. Uiteindelijk ontstaan er een aantal
weergaloos mooie stukken. Zelfs opa had zoiets in zijn lange
loopbaan op de zagerij nog niet eerder gezien. Mooie topstukken gemoesteerd
esdoorn voor elektrische gitaren, topmeubels en fineer.
Zelfs Stradivarius was al lyrisch over de klank van suikeresdoorn voor
delen van zijn violen.
Gewone esdoorn is te hard, heeft een schelle klank. Suikeresdoorn is zachter
en gemoesteerd esdoorn heeft een verzachtende structuur, waardoor de klank
vol en warm klinkt. Dit hout combineert beide voortreffelijke
eigenschappen en is visueel een hoogtepunt.
Veel mis, maar tenslotte mooie brede platen, tegen een flinke
kostprijs dat wel. Daardoor begrijp ik nu ook de prijs van dergelijk hout
bij de fijnhouthandels en het feit dat dergelijke delen per stuk geprijsd
worden. De kosten zijn ook nog niet afgelopen. Vanaf nu een
jaar lang een zorgvuldig proces van drogen, selecteren en verkopen naar
de juiste vrouw of man. Ook dat voegt kwaliteit toe. Exclusief ca.
E. 5000 per kuub, het blijft liefdewerk.
Hieronder een fotoreportage van het hele proces. Omdat het nogal
donker was in de zagerij en de schaduwstand van het fototoestel valse
kleuren geeft is het melkwitte hout op de foto's vaak gelig. De foto
hieronder geeft de echte kleur na het zagen redelijk weer. De foto van
de grote knoest die ik hieronder tot brochure-omslag of visitekaartje heb
verwerkt ook.
E?n van de vier stammen wordt in duims dikke planken van 22 cm breed
gezaagd. De overige alleen in platen van 27 en 50 mm dik. Eerst wordt de
interessante bobbel er af gezaagd en daarna wordt de stam gevierkant om
er dikke platen voor het plankenzagen af te halen. Op de 2e foto kunt u
zien, dat ik de uiteinden eerst met latex geseald heb om droogscheuren te
voorkomen. Het begin lijkt mooi, maar dan...
tenslotte: eind goed al goed.
foto onder: let op de knoest rechts en op het schitterende resultaat
helemaal onderaan
 |




Maar gaandeweg het zaagproces komen we steeds meer ellende tegen. De
boom was niet als ijzerverdacht aangemerkt, maar al snel duidt een
jankend kermen van de stuklopende lintzaag op de aanwezigheid van zwaar
ijzerwerk. Na eindeloos zagen en hakken tot aan het hart van de boom lijkt het wel of na het planten
al een fiets tegen de boom is gezet en nooit meer weggehaald. Als dan
tenslotte de reflectoren en beugels op diverse plaatsen zijn uitgehakt
blijken er nog talloze dikke schroeven en spijkers her en der uit te
kappen. Nog twee maal moet een dure zaag vervangen worden ondanks een
intensief gebruik van de metaaldetector.
 

En onder..., dat is geen voorbijzwemmende haai. Nee, het is het begin van een
stalen band wordt gevonden in het stamdeel dat oorspronkelijk onderaan zat.
Als de nekband van een Surinaamse negerslaaf heeft het knellende staal deze
boom gekweld en aangezet tot overvloedige aanstroom van waterloten als de
tranenvloed van een gemartelde slavin.
Haar innerlijke schoonheid ongeknakt.

Ook van nature zaten er natuurlijk wel meer fouten in. Wat van de buitenkant
niet te zien was waren ingerotte takeinden die verder rottende
waterzakken in de stam hadden gemaakt.

Erg jammer was natuurlijk, dat de boom te lang op een achteraf plek had
gelegen voordat de veilingdag aanbrak. Esdoorn en zeker suikeresdoorn is erg
gevoelig en begint direct vanaf de zaagsnede te bederven. Het is dus
geen noorderlicht wat vanaf de zijkant schijnt, maar oprukkende micro-organismen. Rechts is de esdoorn en links is dat bij een
andere soort van de veiling, namelijk plataan. Hoe snel en hoe ver of dat gaat
ziet u aan de relatieve maat die de schoen geeft. Als de stam in te
korte eindjes gezaagd is houd je niets over.

Maar als de dag dan tenslotte moegestreden is en de helft van het
hout al bij het afval ligt, blijft er een indrukwekkend resultaat over. De
ultieme schoonheid die hout kan vertonen. Dit laat zich in tal van
topstukken verwerken, gitaarbody's, topschrijnwerk etc. Maar ook als
decoratief element voor mijn visitekaartje waarvan onder een vingeroefening.

En dan, wat zat er onder die bult?




Hieronder ziet u het beeld aan de achterzijde van de knoest. De
kleuren van deze foto zijn redelijk waarheidgetrouw.

Dit ultieme beeld leidde direct tot het ontwerp voor een visitekaart of
brochure-omslag gemaakt van het esdoorn in combinatie met een fraai Jugendstil
element: een fr?le jonkvrouw
die een gestileerde boomstam omarmt en daar in overgaat op een wijze
die prinses Irene lyrisch zou maken.

Vogelaugen Ahorn bird bird's eye maple genoest
esdoorn gemoesteerd esdoorn riegel esdoorn riegel ahorn |