Potdekselen is het dakpansgewijs bedekken van gevels en wanden met gevelplanken. door de bovenste gevelplank over de onderste te potdekselen loopt het regenwater over de planken af.
Wie potdekselt moet er bij de onderste plank even op letten eerst een onderlat te plaatsen net zoals op het dak de onderste panlat een dubbele panlat geplaatst moet worden. Anders ligt de onderste plank plots niet schuin zoals de rest, maar raar recht op de gevel. Alleen als een rechtvallende plank als stijlelement gewenst is is dit goed, maar dan moet er een afwijkende brede plank bijvoorbeeld gebruikt worden als onderste plank. Het is dan geen "potdekselplank" meer :-)

projectontwikkelaars kunnen een offerte vragen

Wat is potdekselen?

In principe kun je potdekselen met alle soorten planken die aan de randen over elkaar liggen. Met planken van schaaldeel tot halfhoutsrabat,. Maar algemeen noemt men planken die vlak tegen de 
gevel vallen door middel van een sponning of veer en groef geen potdekselplanken, maar noemt men die naar het soort profiel. Rabat, kanaalgroef, vellinggroef etc. Het naamsgebruik hiervoor is weer legio. Sommigen noemen alles "schroten" of alles "rabat" Anderen noemen alle kleine plankjes schroten of reserveren de term rabat zoals ik zelf alleen voor planken met een licht hol bovenprofiel.
Gewone potdekselplanken worden vrijwel altijd versgezaagd geleverd. Wie dat te vlug verft heeft kans op bederf en houtkevers door opgesloten vocht en al gelegde eitjes. Bij mijn Aquawood gemodificeerde planken is dat niet meer mogelijk.
 

Tussen geschaafd rabat en gezaagde planken in zitten   bevelsiding en ijsselrabat of zweeds rabat  Dit zijn profielen die eenmaal op de wand gezet amper te onderscheiden zijn van gewone gekantrechte en ongeschaafde potdekselplanken. Maar let op, bevelsidig en ijsselrabat of zweeds rabat zijn veel strakker en maatvaster, meer architectenkwaliteit zeg maar. Het heeft immers na zagen en drogen nog meerdere bewerkingen ondergaan.

Bevelsiding heeft op de zijkant een driehoekig profiel en wordt vooral toegepast in traditioneel Amerikaanse red cedar gevels. IJsselrabat is een wat verder uitgewerkte versie versie met een sponning, vaak dikker ook. De voorkant is schuin gezaagd, maar door de sponning en de geschaafde achterzijde valt het ijsselrabat of Zweeds rabat met de geschaafde achterzijde vlak tegen de regels net als gewoon rabat met veer en groef. Het is een perfect sluitende potdekselplank dus voor heel netjes werk. Ideaal ook voor enkelwandige schuren, garages en carports. Omdat de fijn bezaagde zijde erkend wordt als het beste oppervlak voor buitenwerk is het volgens deskundigen de meest ideale gevelplank zowel onbehandeld als om te behandelen met coating of brandwering. Heftig in de mode in ieder geval.
Van ijsselrabat en bevelsiding heb ik op dit moment een wel zeer ruime voorraad in hoeveelheden en soorten. (zie de lijst onderaan)

foto links: douglas-aquawood ijsselrabat ;  foto rechts: siberisch lariks bevelsiding (boven) en ijsselrabat (beneden)    klik op een foto voor de vergroting
  

 foto beneden: woonboot te Amsterdam met inlands western red cedar potdekselplanken

Waarom is ijsselrabat het beste?
IJsselrabat is eerst rondom geschaafd met sponningen en pas daarna herzaagd. Het is dus superstrak en exact van dikte.
Doordat ik dit op een heel zware industriële zaag laat maken is de zaagsnede echt fijnbezaagd zonder zware machineslag.
Door de verschillende behandelingen als schaven, sponningen slaan, herzagen en soms de aquawoodbehandeling zou je verwachten dat deze gevelplanken enorm veel duurder zouden zijn. Gelukkig, financiële crises of niet, door uitgekiende logistiek en door de zeer grote hoeveelheden werk ik super budgetvriendelijk, zodoende is mijn ijsselrabat nauwelijks duurder dan ruwe planken. In de toekomst ga ik ook mijn gewone bezaagde gevelplanken en vlonderplanken eerst driezijdig schaven voor een perfect resultaat. Vraag gerust een offerte.

Hieronder een paar voorbeelden van "gewone" potdekselplanken

Potdekselen van gevels met schaaldelen of potdekselplanken van Western Red Cedar, extreem duurzaam. De potdekseldelen zitten nu een maand op de gevel zodat het kleurverschil tussen spint en buitenhout verdwenen is. Op den duur wordt het cedar zilvergrijs. (zie laatste foto)

Op de hoeken moet bij potdekselen de plank in de juiste hoek worden afgezaagd, met een keepje voor zover de planken elkaar bedekken. Daarna kan die hoek van de potdekselplanken met een sluitlat worden afgedekt. Het is dan raadzaam om de kopse einden van de potsekselplanken met wat gesmolten waxinelichtjes of wat oude lak af te sealen. De schaaldelen wateren dan niet in op de uiteinden en er ontstaan geen kopscheuren door het werken van de potdekselplanken.

Potdekselen op zijn Zweeds (kan ook met een smalle sluitlat)

Gekantrechte schaaldelen voor de Zweeds potdekselen (de onderlaag zonder sluitlat). Als sluitlat kan zowel een rechte dekplank als op de foto boven worden gebruikt of met een meer sluitende onderlaag een deklat van 22*50 mm kopmaat.

De meeste typen houtbouw zijn ontwikkeld in landen met lange koude droge winters. Droog hout isoleert heel goed. Maar in ons klimaat is het ook winters meestal erg vochtig. Dit wordt nog versterkt door het uitzwetende woonvocht. Met name stapelbouw van vuren of grenen balken is ongeschikt voor ons klimaat. Ik speel daarop in door mijn productie van Aquawood, gemodificeerd hout dat volstrekt ongevoelig is voor vocht en rot. 
Red cedar houdt van nature het vocht al niet vast en is daarom ongeverfd of met een goed doorlatende verf heel geschikt voor gevelbekleding.

foto boven: Deze budget potdekselplanken van inlands red ceder hebben aan de achterzijde een randje bast. De hartzijde voor en een afsluitlat op de naad en er ontstaat een niet dure maar wel perfecte gevel. zie zijaanzicht foto beneden:

Gekantrechte cedarplanken voor heel supernetjes potdekselen.

Potdekselen met gekantrechte planken en een goed ontwerp geeft een heel strak resultaat.

Hier een plank die enige maanden maximaal aan regen en zon is blootgesteld tussen twee nog verse planken. Cedar verkleurt zilverig grijs in zon en regen.

Imkerij Poppendamme afgetimmerd met potdekselplanken van inlands douglas. lees verder

Twee mooie prijswinnende voorbeelden van potdekselen zoals ik die vond in het land.

Hoe hout op de gevel te gebruiken
Wat voor alle duurzame gevelbekleding geldt, geldt ook voor gevelbekleding. Buitenhout is veel meer dan binnenhout blootgesteld aan zon, wind en regen. Hout werkt, met andere woorden, hout krimpt en zwelt met het vochtgehalte. Gevelbekleding zet met bij het aanbrengen eerst met veer en groef stevig op elkaar, maar daarna trekt men de laatste plank voor het vastspijkeren één tot drie millimeter terug. Doet men dit niet, dan kan de plank niet uitzetten bij vochtopnamen. 

Bij potdekselen zet men de planken bij voorkeur aan één zijde (1/3e van boven) vast.  De plank kan dan krimpen zonder tussen twee spijkers aan weerszijden te scheuren. De hartkant van de plank moet naar buiten. De plank gaat dan wat bol staan (de jaarringen, te zien op de kopse kant,  willen recht worden.) Zo klemt de plank met de benedenrand op de plank er onder. Andersom gaat de wand als het ware open staan. Bovendien is de hartkant duurzamer.  

Wie de gevelbekleding verft, lakt of anderszins behandelt doet er verstandig aan dit voor het aanbrengen ook eerst een keer op de achterzijde te doen en vooral de kopse kanten en voorgeboorde gaatjes mee te nemen. Er hoopt zich dan geen vocht op onder de verf. Neem geen verf die een keiharde ondoorlatende film vormt, maar een rekbare ademende verf op lijnoliebasis of krijtbasis, b.v. ecoleum van Koopmans.

Mijn Platohout of Aquawood hoeft overigens helemaal niet een beschermende behandeling meer. Kleur is dan alleen voor het mooie. Niet behandelen bespaart op den duur meer aan onderhoud dan de planken zelf gekost hebben en de planken vergrijzen natuurlijk. 
Het plaatsen van te goedkoop niet duurzaam hout blijkt daarom op den duur wegens zwaar onderhoud en korte levensduur het allerduurst.